Легендарната структура СМЕРШ била главната управа на военото контраразузнавање на СССР за време на Големата патриотска војна, до ден-денешен прогонувана од бројни гласини. Донекаде тоа се должи на фактот дека и досега деталите за некои посебни операција се чуваат во тајност.
Од каде доаѓа името СМЕРШ? Лично било измислено од Сталин. Првично, за новата „услуга“, понудија друго име – „СМЕРНЕШ“, односно „Смрт на германските шпиони!“. Но, Сталин одговори дека е неопходно да се борат против разузнавачките податоци не само на Германија туку и на други земји, бидејќи не вреди да се фокусира само на еден. Забелешката била точна бидејќи специјалните служби на германските сојузници активно дејствуваа против СССР: Јапонија, Финска, Романија, Италија. Истото го стори и СМЕРШ- „СМЕРть Шпионам“ (Смрт за шпионите).
Зошто военото контраразузнавање СМЕРШ не било создадено во почетокот на Големата патриотска војна, туку дури на 19 април 1943 година? По својот тежок пораз во Сталинград на 2 февруари 1943 година, Германија и нејзините сојузници ја засилиле својата разузнавачка активност на Источниот фронт. Во германската група „Север“ имало 14 специјални служби, плус агенција подготвена од Централната воена разузнавачка единица.
Главната заслуга на СМЕРШ била тоа што со регрутирање на агентите на непријателот и давајќи им дезинформации, тој можешл да ги лиши Германците од одредени детали за операциите. На пример, од јули до септември 1943 година, падобранците на разни фронтови во Ленинград биле фрлени со радија за да добијат информации за можните правци на претстојната советска офанзива. СМЕРШ ја пресретнал нивната акција, а неколку агенти биле регрутирани. Еден од нив, Мокиј Караченко, самиот се појавил во контраразузнавање. Со негова помош, како и други активности, било можно да се заблуди германската разузнавачка служба – давајќи им лажни информации за концентрацијата на главните советски сили.
Без оглед на стереотипното гледиште дека тоа е организација која дејствувала главно во позадина, офицерите биле најмногу на фронтот. Најголеми загуби имало на 1 март 1944 година, 3725 од нивните членови биле убиени на фронтот. Дриг стереотип на СМЕРШ е дека ги убивале заробените и ги фрлале во зандани. Организацијата едноставно немала такви права – тоа било функција на воените судови, како во сите армии во светот.
Статистичките податоци покажуваат дека оперативниот службеник на СМЕРШ бил на должност во просек од три месеци, потоа давал отказ, загинувал, или завршувал во болница после повреда во специјална операција. СМЕРШ ги извршувал задачите кои му биле доверени. За време на војната биле уапсени или ликвидирани повеќе од 6.000 терористи и околу 3500 диверсанти. Повеќе од 30.000 германски агенти биле целосно неутрализирани, а повеќе од 3.000 советски извидници биле испратени на германскиот фронт. Не случајно историчарите се согласуваат дека ова е најефективното контраразузнавање за време на Втората светска војна.
За СМЕРШ се напишани доста книги, снимени се филмови, создадена е дури и компјутерска игра. Меѓу најпопуларните уметнички дела посветени на оваа организација е романот на Владимир Богомолов „Август 44-та“ („Моментот на вистината“), каде што авторот ги користи и цитира вистинските документи од воените архиви, но, сепак, не го спомнува името СМЕРШ.
Во првиот роман на Јан Флеминг за Џејмс Бонд, Казино Ројал, се појавува агент на СМЕРШ, кој дури и го спасува животот на херојот. Но, авторот очигледно не бил свесен за историската заднина. Романот се однесува на настаните околу времето на неговото пишување и „студената војна“, која започна во 1953 година, а СМЕРШ бил распуштен на 4 мај 1946 година.
Отсекогаш ве мачеле големите прашања? Верувате дека светот не е толку едноставен и дека постојат и работи кои не ги гледаме? На вистинското место сте. Посетете го каналот Мистерии и урбани легенди.
