Во втората половина на 20 век, психологот Лоренц Колберг го измислил овој тест. Оттогаш, неговата техника на морален разговор е многу модифицирана и употребувана за различни цели, од чисто научни и филозофски до фактор за вработување.
Во овој тест нема прашања во врска со вашите навики, преференции, ставови. Вие само треба да си ја замислите предложената ситуација и искрено да одговорите на прашањата. Но, во секој случај, ние ве поттикнуваме да не ги сфаќате резултатите од тестот премногу сериозно.
Хајнц и неговата болна сопруга
Нашиот херој, Хајнц, е во очај: неговата сопруга умира од рак. Според лекарите, само еден лек може да ја спаси – лек базиран на радиум, неодамна измислен од фармацевт. Добро е што тој живее во близина. Лошо е што од алчноста, тој ја поставил цената 10 пати повисока од реалната – 2.000 долари по доза. Хајнц позајмил пари од сите што ги знаел, но сѐ уште имал само за половина. Тој побарал од фармацевтот да му го продаде лекот поевтино или да го почека за целосна исплата, но тој бил непопустлив: „Јас го измислив лекот и сакам да заработам пари, па нема да ја намалам цената“.
Така Хајнц одлучил да провали во аптеката и да го украде лекот.
- Треба ли Хајнц да го украде лекот? Зошто е ова во ред или зошто не е во ред?
- Дали Хајнц има обврска или должност да го украде лекот?
- Ако Хајнц не ја сака својата сопруга, дали треба да го украде лекот за неа? Ако не, дали има разлика во неговото дело ако ја сака или не ја сака неговата сопруга?
- Да претпоставиме дека не умира неговата сопруга, туку некој непознат. Дали треба Хајнц да го украде лекот за некој непознат?
- Да претпоставиме дека станува збор за милениче кое го сака. Треба Хајнц да краде за да го спаси своето сакано животно?
- Дали е важно луѓето да направат сѐ што можат за да спасат туѓ живот?
- Крадењето е незаконско. Дали е тоа морално лошо?
- Во принцип, треба ли луѓето да се обидат да сторат сé што можат за да му бидат послушни на законот?
Дознајте ги резултатите:
Тајната на овој тест не е самиот избор што се толкува, туку причините за одлучување. Се сеќавате на главните прашања? „Зошто да или не?“ Неопходно е да се земе предвид дека секое следно ниво до одреден степен ги вклучува претходните. Вкупно, постојат 3 позиции, од кои секоја има 2 нивоа на морален развој.
Позиција на дете: „Што ќе се случи со мене?“
- Ниво 1: Послушност и страв од казна. На ова ниво, Хајнц не треба да ја ограби аптеката, бидејќи ќе биде затворен. Или смета дека би требало да го направи тоа, бидејќи лекот чини 200 долари, само аптекарот е алчен.
Ова е нивото на морален развој на мало дете кое сè уште не знае како да живее во општество со своите норми. Тој ги проценува акциите и последиците од она што го загрозува, оценува каква казна ќе следи, а вредноста на работите во неговите очи ја надминува вредноста на животот.
- Ниво 2: Ти – јас, јас – ти. Хајнц мора да ја спаси својата жена, бидејќи во спротивно ќе страда од нејзината смрт. Основата на ова ниво е личен интерес, корист и некоја корист за другите. Моралните моменти не играат никаква улога.
Доколку го направивте овој избор водени од вашите мисли тогаш може да ви биде тешко да дејствувате во општеството и да комуницирате со луѓето. Себичните наклонетости можат да се мешаат во интеракција со другите и разбирање на другите луѓе.
Позиција на тинејџер и возрасен: „Што ќе мислат за мене?“
- Ниво 3: Хајнц сака да биде добар во очите на неговата сопруга и затоа оди да краде (инаку како може тогаш да ја погледне во очи?). Или не оди, бидејќи тој направил се што е можно во рамките на законот, а ние немаме за што да го осудуваме.
Ова е типично ниво на тинејџер. Возрасен на ова ниво може да биде доста инфантилен и зависен од мислењата на другите.
- Ниво 4: Триумф на Законот. Крадењето е забрането, па Хајнц не треба да го стори тоа. Или ќе го украде лекот, но потоа ќе се предаде на полицијата и ќе му плати надомест на фармацевтот. Ова е возрасно ниво.
Ако го изберете овој пат, вие обично ги почитувате законите, ги следите утврдените правила и ја претпочитате стабилноста нспроти спонтаноста. За вас, голема улога игра концептот на должност и општествена улога.
Напредна позиција: „Што ќе мислам јас за себе?“
- Ниво 5: Човекови права. Хајнц краде лек, бидејќи секој има право на живот и тоа е над законот. Или не треба да го украде лекот – и покрај тоа, ова е приходот и имотот на фармацевтот, на кој и тој има право.
Ова е напредно ниво. Вие сте толерантни, ги почитувате принципите на другите луѓе, и сигурно знаете: вашата слобода завршува каде што започнува слободата на другиот.
- Ниво 6: Правда и универзална етика. Хајнц мора да го земе лекот, бидејќи спасувањето на животот на еден човек е повредно од правото на сопственост. Или не треба да краде: лекот не му припаѓа нему, и тоа е исто така неопходен за другите луѓе.
Вие сте водени од чувство на правда и постапувате на еден или друг начин, бидејќи вие сте во право, а не затоа што мислите на мислењата на другите луѓе или затоа што се плашите од казна. Самиот Колберг истакнал дека речиси нема луѓе кои постојано дејствуваат на ова ниво.
